Verslag van de vergadering van 15 december 2025 (2025/2026 nr. 12)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 20.25 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Mevrouw Visseren-Hamakers i (Fractie-Visseren-Hamakers):
Dank, voorzitter. De fractie Visseren-Hamakers spreekt zoals altijd namens de Partij voor de Dieren.
Voorzitter. De Partij voor de Dieren heeft het pakket Belastingplan beoordeeld aan de hand van de vraag of en in welke mate het pakket helpt Nederland duurzaam, diervriendelijk en rechtvaardig te maken, met andere woorden of het pakket Belastingplan voldoet aan de criteria van brede welvaart. Die criteria zetten niet economische groei centraal, maar het rechtvaardig verdelen van welvaart, het halen van de dierenwelzijnsdoelen en het rekening houden met de belangen en behoeftes van toekomstige generaties. Dus welke richting vertegenwoordigt dit pakket Belastingplan? Het huidige kabinet heeft toen het begon een koers ingezet die precies het tegenovergestelde doet van wat volgens de Partij voor de Dieren nodig is. Dit pakket Belastingplan neemt geen afslag van die ingezette koers. Dat is logisch, gezien de demissionaire status van het kabinet, maar desalniettemin betreurenswaardig.
Afgezien van een paar kleine uitzonderingen zet het pakket Belastingplan in op een zeer smalle welvaart in plaats van brede welvaart. In de memorie van toelichting van het Belastingplan wordt, om de schijn te wekken dat het demissionaire kabinet een brede welvaart serieus neemt, verwezen naar het financieel jaarverslag van het Rijk uit 2023. Dat is ruim twee jaar geleden. Dat heet greenwashing. Zo worden concepten die zijn bedoeld om vooruitgang op het gebied van duurzaamheid en rechtvaardigheid meetbaar te maken vakkundig om zeep geholpen.
Misschien hebben we meer daadkrachtige concepten nodig om het gebrek aan duurzaamheid en rechtvaardigheid te duiden. De concepten structureel geweld en langzaam geweld, bekend uit de milieu- en maatschappijwetenschappen, geven de urgentie van de benodigde verandering wellicht beter aan. Duurzaamheid en rechtvaardigheid zijn geen luxe waar we sneller of langzamer naartoe kunnen bewegen. Een beetje duurzaamheid of een beetje rechtvaardigheid bestaat niet. Beleid is duurzaam en rechtvaardig of niet. Zolang we nog geen duurzame en rechtvaardige samenleving hebben, wordt er geweld gepleegd. Niet altijd het soort geweld dat je kan zien, niet altijd het soort geweld met één duidelijke dader, maar het is en blijft geweld. Jaar in, jaar uit vervuilen, de natuur aantasten, klimaatverandering, de bio-industrie en het in stand houden van armoede en ongelijkheid; het zijn vormen van structureel en langzaam geweld, geweld waarvan de slachtoffers vaak geen stem hebben. Dit pakket Belastingplan houdt het geweld in stand.
Een aantal voorbeelden. Het demissionaire kabinet kiest ervoor de huidige accijnsverlaging op benzine, diesel en lpg met een jaar te verlengen. Gelukkig wordt door het amendement-Grinwis in de Tweede Kamer de accijnsverlaging iets minder, maar deze nieuwe fossiele subsidie blijft bestaan. Dit geld, ruim 1,2 miljard, kan beter worden besteed. Is de staatssecretaris bereid de hele accijnsverlaging te heroverwegen? Ik overweeg een motie op dit punt.
Voorzitter. De regelingen op het gebied van groen beleggen en investeren worden afgebouwd; andere sprekers hadden het hier al over. In het schriftelijk overleg geeft de staatssecretaris dit ook toe. Met de huidige bezuinigingen en het verlies van private inleg kunnen de alternatieven dus niet dezelfde effectiviteit en schaal realiseren, aldus het kabinet. De Partij voor de Dieren hoopt oprecht dat een volgend kabinet deze groene maatregelen opnieuw leven inblaast, aangezien zowel publieke als private investeringen noodzakelijk zijn om de transitie naar een duurzame economie vorm te geven.
Voorzitter. Andere maatregelen met een negatieve impact voor de brede welvaart zijn het afvalmaatregelenpakket, waardoor recycling duurder wordt, en de aanpassing van de CO2-heffing voor de industrie, die — ik citeer weer de staatssecretaris — "een negatief effect heeft op verduurzaming". Deze maatregel beïnvloedt ook de hoogte van het Klimaatfonds. Dit wordt niet meer gevoed door de opbrengsten van de CO2-heffing voor de industrie. Het kabinet zegt dat het de doelen op het gebied van circulaire economie en klimaat wil halen, maar hoe wil het dat doen terwijl allerlei maatregelen worden teruggedraaid? Graag een reactie van de staatssecretaris.
Wordt er zoals in eerdere jaren op tijd voor de ontwikkeling van de Miljoenennota onderzoek gedaan naar de vraag of we nog wel op koers zijn op het gebied van klimaat, biodiversiteit en circulaire economie? Kan de staatssecretaris toezeggen dat het demissionaire kabinet ervoor zal zorgen dat dit op tijd voor de Miljoenennota wordt gemonitord? Ik overweeg een motie op dit onderwerp.
Voorzitter. Verder houdt het demissionaire kabinet de oneerlijke verdeling tussen belasting op arbeid, kapitaal en consumptie in stand. De heren Martens en Van Apeldoorn hebben het daar al over gehad. Het kabinet laat de enorme verschillen tussen vermogende Nederlanders en Nederlanders met een laag of modaal inkomen bestaan. Nog steeds heeft de top 10% van de huishoudens meer dan de helft van het vermogen en 95% van het aanmerkelijk belang. Waarom belast het kabinet de rijkste 10%, 1% en 0,1% van de Nederlanders niet zwaarder? Dat is goed voor de schatkist, goed voor maatregelen om Nederlanders met een laag inkomen te ondersteunen en goed voor het milieu. Graag een reactie van de staatssecretaris.
Voorzitter. Het demissionaire kabinet presenteert de aanpassing van de Wet op de verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken als technische verandering. Het is uiteraard positief dat door de wijziging het toevoegen van een vleugje zuivel aan fruitsappen niet meer rendeert, al is het per 2027. Maar de vraag is of de vervanging van de term "limonade" door de term "overige alcoholvrije drank" als een technische wijziging kan worden gezien. Feitelijk verandert er nog niks, maar door deze zogenaamde technische wijziging worden plantaardige zuivelvervangers als havermelk en amandelmelk nu expliciet in deze categorie geplaatst en niet in de categorie zuivel, zoals sommige sojadranken. In eerdere correspondentie over verschillende scenario's over een toekomstige verbruiksbelasting stelde het demissionaire kabinet dat besluitvorming hierover aan een volgend kabinet zou zijn. Hoe verhoudt het besluit om de term "limonade" te vervangen door "overige alcoholvrije dranken" zich tot de intentie om als demissionair kabinet niet op toekomstige besluitvorming vooruit te lopen? Graag een reactie van de staatssecretaris.
Voorzitter. Het siert het kabinet dat het de energierekening voor huishoudens betaalbaar wil houden, maar de belastingvermindering op de energierekening geldt niet alleen voor huishoudens met een minimuminkomen of modaal inkomen, maar voor álle huishoudens en bedrijven. Waarom is gekozen voor deze generieke maatregel waarmee ook huishoudens en bedrijven worden ondersteund die helemaal geen steun nodig hebben? Hoe duur is deze generieke maatregel en hoe duur zou het zijn om alleen de daadwerkelijke doelgroep van deze maatregel te ondersteunen? Is het niet veel voordeliger om bijvoorbeeld via de loonbelasting huishoudens met een minimuminkomen of modaal inkomen te ondersteunen, vraag ik de staatssecretaris.
Voorzitter. Het overgrote deel van de positieve puntjes, de lichtpuntjes in dit pakket Belastingplan, is niet afkomstig van het huidige demissionaire kabinet. Je zou kunnen zeggen dat ze erin staan niet dankzij, maar ondanks dit kabinet. Het betreft onder meer de implementatie van Europese richtlijnen en verordeningen en andere internationale afspraken, zoals de Europese verordening tot instelling van een mechanisme voor koolstofgrenscorrectie en de Tweede wet aanpassing Wet minimumbelasting 2024. Een ander lichtpuntje is de Wet differentiatie vliegbelasting, waar eerdere sprekers het al over hadden. Daarmee worden langeafstandvluchten hoger belast dan vluchten met kortere afstanden. Uit het schriftelijk overleg bleek echter dat de belasting niet geldt voor transferpassagiers, waarmee de potentiële impact van de maatregel niet of niet volledig wordt benut. Is de staatssecretaris bereid te onderzoeken of er draagvlak is onder de Nederlandse bevolking om transferpassagiers ook onder de Wet differentiatie vliegbelasting te laten vallen? Graag een reactie van de staatssecretaris. Wat zou Nederland, wat zou de regio rondom Schiphol toch een stuk mooier, stiller, en schoner zijn met minder, veel minder transferpassagiers. De Partij voor de Dieren hoopt dat een volgend kabinet de impact en de overlast van Schiphol eindelijk aanpakt.
Voorzitter, ik rond af. De Partij voor de Dieren maakt zich zorgen over de huidige afbraak van het duurzaamheidsbeleid wereldwijd, in Europa en in Nederland. Dit pakket Belastingplan maakt daar onderdeel van uit. Ik kijk uit naar de beantwoording door het kabinet. Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.
De voorzitter:
Dank u zeer, mevrouw Visseren. Een interruptie van de heer Van Strien.
De heer Van Strien i (PVV):
Ik hoor dat mevrouw Visseren aan de staatssecretaris vraagt of hij bereid is om te onderzoeken of een meerderheid onder de Nederlandse bevolking vindt dat die vliegbelasting ook voor overstappers moet gelden. Dat brengt mij tot de vraag of mevrouw Visseren vaker bevolkingsraadplegingen wil over belangrijke onderwerpen en die als leidraad wil hanteren voor het beleid dat wij hier voeren.
Mevrouw Visseren-Hamakers (Fractie-Visseren-Hamakers):
Ja.
De heer Van Strien (PVV):
Oké.
De voorzitter:
Vraag gesteld, antwoord gekregen. Dank u zeer.
De volgende spreker is de heer Hartog namens de fractie van Volt.