Verslag van de vergadering van 15 december 2025 (2025/2026 nr. 12)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 20.13 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Koffeman i (PvdD):
Dank u wel, voorzitter. Wie vandaag om zich heen kijkt, ziet niet zomaar problemen, maar rampen die bezig zijn zich in toenemende mate te voltrekken. In Sudan vindt een genocide plaats, in Oekraïne vallen nog elke dag doden en gewonden, en oplossingen zijn nog nauwelijks in zicht. We hebben te maken met wereldleiders die mensen uit elkaar drijven en tegen elkaar opzetten. Intussen is de aarde op weg naar meer dan 1,5 graad opwarming. Oogsten mislukken, rivieren vallen droog of treden juist buiten hun oevers. Miljoenen mensen verliezen hun huis, hun gezondheid en hun toekomst. Het massaal lijden van dieren gaat onverminderd door.
Mijn fractie vindt het wrang dat we in deze context een Belastingplan bespreken dat nauwelijks toegesneden is op het voorkomen, vermijden of beperken van die ontwikkelingen. Formerende partijen roepen dat ze het land van het slot willen halen, maar zetten daarbij twee stappen vooruit en drie terug. Vandaag kijken we naar een mix van losse maatregelen zonder rode draad. Het Belastingpakket doet denken aan de politieke stilstand van de afgelopen jaren: veel woorden, weinig daden en vooral geen heldere koers.
Dit zijn tijden die vragen om moedige keuzes, niet om symptoombestrijding. Veel schade wordt onomkeerbaar als we blijven dralen. De woningcrisis valt niet op te lossen zonder stikstofreductie, maar het departement blijft hangen in ontkenning. Hoe kunnen we onszelf in de spiegel aankijken als we doorgaan met een landbouwsysteem waarvan we weten dat het mensen letterlijk ziek maakt? Geitenhouderijen waar omwonenden een sterk verhoogde kans op longontsteking hebben, vogelgriep die inmiddels endemisch is geworden en jaarlijks honderdduizenden slachtoffers maakt. Dat gebeurt nu nog onder dieren, maar het is een virus dat in potentie kan muteren naar iets wat veel gevaarlijker is, ook voor mensen en dieren. Hoeveel waarschuwingen hebben we nog nodig? Elke dag dat we geen keuzes maken, slopen we onze bodem, onze biodiversiteit, ons water, schade die soms niet meer binnen een mensenleven te herstellen is.
Toch vindt de PvdD-fractie in dit Belastingplan geen maatregelen die deze dreigingen aanpakken. Niet verrassend, moeten we cynisch constateren, maar wel triest en gevaarlijk. Het opschorten van de CO2-heffing is daarbij een dieptepunt. Een meerderheid in de Tweede Kamer steunde een motie van het CDA om de CO2-heffing af te schaffen, omdat dat noodzakelijk zou zijn om een gezonde industrie te behouden en het oneerlijke speelveld iets minder oneerlijk te maken. De minister van EZK moest hiervoor een boekhoudkundige truc verzinnen, omdat Nederland anders een boete van 1,2 miljard aan de broek zou krijgen. De kans dat Nederland nu nog de reductiedoelen uit de Klimaatwet gaat halen, zijn hiermee wel verdwenen. Zo schrijft de Nederlandse Emissieautoriteit: operatie geslaagd, patiënt steeds hogere koorts.
De echte problemen liggen niet bij de CO2-heffing. De vraag naar fossiele producten neemt simpelweg af. Installaties zijn verouderd en er is internationale overproductie. De CO2-heffing was juist een stimulans om toekomstbestendig te worden. Bedrijven die wel waren begonnen met vergroenen, hebben nu te maken een concurrentieachterstand, een ongelijk speelveld. Dat wilden we juist voorkomen. Dat kan toch onmogelijk de bedoeling zijn.
Voorzitter. Ik blijf nog even bij dit punt, want het afschaffen, of beter gezegd het wegtoveren van de CO2-heffing is niet zomaar een beleidsfout of een beleidskeuze, maar een kapitale blunder omdat het de enige richtinggevende prikkel was om de industrie te helpen vergroenen. Op vrijwillige basis deden bedrijven als Shell en BP het niet; het was de stok achter de deur. Door het wegpoetsen van de CO2-heffing wordt Nederland niet alleen vuiler, maar ook kwetsbaarder. Want klimaatverandering is ook veiligheidsdreiging, zeker voor een land onder de zeespiegel. Dat erkennen inmiddels ook de hoogste militaire strategen, klimaatgeneraal Middendorp voorop. Het kabinet loopt achter de feiten aan en houdt angstvallig de Europese oostgrens in de gaten, maar vergeet wat het zelf bijdraagt aan klimaatverandering en de rampen die dat kan en zal veroorzaken. Secretaris-generaal Rutte waarschuwt namens de NAVO voor een wereldoorlog die zijn gelijke niet kent, maar lijkt voorbij te gaan aan de echte dreiging die ons tot nu comfortabele leven bedreigt. Combineer dat met de kortzichtige bezuinigingen op ontwikkelingshulp en je vraagt je dan af hoe het komt dat mensen van huis en haard vluchten op zoek naar veiligheid, warmte, voedsel en een dak boven hun hoofd. Niets menselijks is hun vreemd: elk mens is een gelukszoeker.
Voorzitter. Een toekomstbestendig stelsel moet vervuiling fors beprijzen. Maar in dit Belastingplan krijgt de vervuiler hooguit een tikje op de vingers of een vrijblijvend opgestoken wijsvinger. Luchthaven Schiphol, die al jaren meer kwaad dan goed doet, blijft opnieuw grotendeels buiten schot. Een kleine stap vooruit, een belasting op privéjets dankzij een amendement in de Tweede Kamer, is zeer welkom, maar het is een druppel op een gloeiende plaat. Hetzelfde geldt voor de gedifferentieerde vliegtaks vanaf 2027. Ook nu weer gaan transferpassagiers vrijuit, 40% van alle reizigers, en het kost de schatkist 347 miljoen per jaar. Intussen mag Schiphol weer groeien vanaf 2028, omdat vlootvernieuwing zou zorgen voor stillere vliegtuigen, een vooruitzicht waar de vele slapeloze omwonenden van Schiphol letterlijk van wakker liggen.
Voorzitter. Begrijpt de Partij voor de Dierenfractie het goed dat het regeringsvliegtuig uitgezonderd zal zijn van de vliegtaks? Zijn er cijfers beschikbaar van het aantal vluchten dat met het regeringsvliegtuig wordt gemaakt? Zo ja, wil de minister die met de Kamer delen? En in hoeverre is er een stijgende lijn waar te nemen bij reizen met de trein door ambtenaren voor korte reizen naar bijvoorbeeld Brussel en Berlijn? Is de minister bereid in EU-verband te pleiten voor accijns op kerosine en, zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet?
Voorzitter. Een van de pijnlijkste onderdelen van dit belastingpakket is de afschaffing van de vrijstelling voor groene beleggingen, een uiterst succesvolle regeling die jaarlijks zorgde voor meer dan een half miljoen ton CO2-reductie, 1.250 groene projecten, een investering van 1,6 miljard euro in groene projecten en een flinke hefboom. Elke geïnvesteerde euro van de overheid leidde tot circa €30 aan duurzame investeringen. En toch wordt deze maatregel afgeschaft, zonder alternatief, tegen de adviezen van RVO in, tegen de logica van de Green Deal in en tegen het gezond verstand in. Het is onbegrijpelijk dat dit kabinet enerzijds zegt de klimaatdoelen serieus te nemen, maar anderzijds een van de weinige succesvolle groene instrumenten simpelweg afschaft. Het resultaat is schrikbarend. De groenfondsen lopen leeg, de groene banken krimpen en de vraag is hoe je dat geld en die kennis ooit weer terugkrijgt. Hetzelfde geldt voor het plotseling stopzetten van de SDE++-regeling per 2027, een bizarre keuze die de doodsteek betekent voor vele duurzame projecten en Nederland langer afhankelijk zal houden van fossiele subsidies.
Voorzitter. Dit is hoe je burgers en bedrijven het gevoel geeft dat de overheid niet te vertrouwen is. De overheid wijzigt te vaak regels waar mensen op rekenen — kijk naar de salderingsregeling — maar ook naar de plotselinge wijziging van youngtimerregeling. Waarom kiest de minister ervoor om de youngtimerregeling al per 1 januari onverhoeds af te schaffen? Waarom is er niet gekozen voor een deugdelijke overgangsregeling? Nu is de schade geraamd op meer dan een miljard en een geschatte opbrengst van 54 miljoen op jaarbasis. Is de staatssecretaris bereid alsnog een overgangsregeling te overwegen en hoe zou hij aankijken tegen een voorstel in dit huis dat daarom zou vragen? Waarom is er niet gekozen voor andere middelen om de bijtelling van elektrisch rijden lager te houden dan de brandstofauto?
Kan de staatssecretaris ook reflecteren op berichten dat de massale export van tweedehands elektrische auto's Nederland vele honderden miljoenen zou kosten? Onder meer de ING stelt dat. En is de staatssecretaris bereid te onderzoeken of een lager bijtellingstarief voor elektrische auto's die ouder zijn dan vijf jaar, zou kunnen gaan gelden, bijvoorbeeld de dagwaarde, zodat meer emissieloze auto's beschikbaar blijven voor de tweedehandsmarkt? Graag een reactie. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, en het paard lijkt galopperend uit het zicht te verdwijnen.
Voorzitter. We zijn blij dat de suikertaks eindelijk wordt aangepast. Chocomelk en mierzoete andere zuiveldrankjes worden per 1 januari niet langer uitgezonderd van de verbruiksbelasting. Ook het trucje met het vleugje zuivel wordt opgelost. Dat is een stap vooruit, maar de eerder in dit huis aangenomen motie-Koffeman, waarin wordt gevraagd om de verhoogde heffing op dranken zonder toegevoegde suikers op nul te zetten, is nog steeds niet uitgevoerd. Mensen betalen dus nog altijd extra voor ongezoete havermelk en pure groente- en vruchtensappen. Wat de fractie van de Partij voor de Dieren betreft wordt dit nu eindelijk aangepast. Kan de staatssecretaris daarop reageren?
Voorzitter. Ik hoop ten zeerste dat we volgend jaar een belastingplan mogen beoordelen dat een andere sfeer ademt, een belastingplan dat doet wat echt nodig is en alles wat weerloos is, niet op het spel zet, maar beschermt.
Voorzitter. Mijn fractie spreekt de hoop uit dat de zachte krachten zullen winnen. En voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.
Dank u wel.
De voorzitter:
Hartelijk dank, meneer Koffeman. Ik zie nog een interruptie van mevrouw Moonen.
Mevrouw Moonen i (D66):
Ik heb het hele betoog goed beluisterd en ik vraag me af waarom de Partij voor de Dieren zich zo drukt maakt over het veranderen van de youngtimerregeling. We hebben het hier over oude auto's die vaak buitengewoon milieuonvriendelijk zijn. Ik ben dus eigenlijk verwonderd. Deze mensen zijn heel lang enorm fiscaal bevoordeeld en dan zou je ook kunnen zeggen: ze hebben geluk dat ze het al die jaren hebben gehad. Ik ben echt een beetje verbijsterd dat de Partij voor de Dieren zich nu voor deze groep inspant.
De heer Koffeman (PvdD):
Ik wil mevrouw Moonen danken voor die vraag. Ik begrijp 'm heel goed. Het is niet zo dat wij pleiten voor oude vervuilende auto's. Wij pleiten voor een stabiele situatie voor mensen die kiezen voor een auto die bij zijn productie veel meer energie vraagt dan die auto in zijn hele levensduur zal verbruiken. Lang gebruikmaken van auto's is dus veel milieuvriendelijker dan om de haverklap een nieuwe auto aanschaffen, omdat die productie van die nieuwe auto veel vervuilender is dan dat.
De voorzitter:
Nogmaals dank aan de heer Koffeman. Ik geef vervolgens graag het woord aan mevrouw Visseren-Hamakers.