Verslag van de vergadering van 15 december 2025 (2025/2026 nr. 12)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 19.48 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Walenkamp i (Fractie-Walenkamp):
Voorzitter. Ik heb vijf thema's: strategische insteek, rechtszekerheid, overgangsrecht, uitvoerbaarheid burgerperspectief en EU-afstemming en, hopelijk tot slot, de samenhangende macro-economische visie.
Het is half december, een tijd van bezinning en reflectie, en een goed moment voor het publiceren van het rapport-Wennink: De route naar toekomstige welvaart. Mario Draghi luidde een jaar geleden al de noodklok over het Europese concurrentievermogen. Draghi zei onder andere dat zonder ingrijpen snel de langzame lijdensweg van de aftakeling komt. Ik zou u graag hoop bieden, zo vlak voor Kerstmis. Het is twee voor twaalf in Nederland. Dit blijkt ook uit het rapport-Wennink, dat drie maanden geleden door onze regering is aangevraagd.
Peter Wennink was tot april 2024 de bestuursvoorzitter van ASML, één van de belangrijkste Nederlandse bedrijven. Vrijdag jongstleden zei hij bij de presentatie: "Nederland moet snoeiharde keuzes maken. Zo niet, dan staat onze welvaart op de helling en wordt Nederland tot een machteloze speelbal in handen van Amerika en China." We mogen dankbaar zijn met dit bedrijf in Veldhoven, dat zo'n essentiële bijdrage levert aan onze economische vooruitgang. Voor onze toekomstige welvaart is het absoluut noodzakelijk dat we inzetten op economische groei en het vergroten van onze strategische relevantie met meer gerichte investeringen en minder regels. Niet voor niets voert ook de Europese Commissie onder leiding van Von der Leyen juist een dereguleringsagenda, een omnibuspakket om wetten en andere belemmeringen te schrappen. Wennink noemt meerdere sectoren waarin onmiddellijk geïnvesteerd moet worden, onder andere energie, life sciences en biotechnologie. Hij roept dringend op tot investeringen ter waarde van 151 miljard euro à 187 miljard euro voor de komende tien jaar, waarvan 30% door de overheid moet worden gefinancierd en 70% door particuliere investeerders. Dat moeten we dan wel goed weten te organiseren, ook via de Nationale Investeringsbank. Geachte staatssecretaris en minister, vindt u werkelijk dat het beleid dat u voorstelt daaraan voldoet? Is dit een consequent beleid om snoeiharde keuzes te maken?
Het is een tijd van reflectie en bezinning; ik zei het al. Ik heb enige vragen. Middeninkomens en hogere inkomens betalen het komende jaar weer bijna 1 miljard euro extra inkomstenbelasting. De Hoge Raad heeft in 2024 aangegeven — de heer Van Rooijen refereerde er al aan — dat de belasting op spaargeld en beleggingen in strijd is met het verdrag van de Europese mensenrechten. De vermogenstaks kan een miljardenstrop worden. Die verhoging wordt verlegd van box 3- naar box 1-belasting. Huiseigenaren met een afgeloste hypotheek gaan opdraaien voor deze 2 miljard euro tot 2,5 miljard euro. Is dat nou werkelijk rechtvaardig? Die in 2005 ingevoerde aftrekpost is ingevoerd om te voorkomen dat een afgelost huis in een groot fiscaal nadeel verandert. De garanties die deze wet-Hillen gaf, met dank aan Hans Hillen — niet de wijze uit het Oosten, maar de wijze van het CDA — worden afgebouwd en afgeschaft. Is dit nou echt hoe we oudere mensen die Nederland na de oorlog hebben opgebouwd en die in de samenleving investeren, willen belonen?
De bijtellingspercentages voor werknemers met een auto van de zaak worden wel heel snel aangepast. Dat tast de rechtszekerheid van gewone ondernemers aan. Bent u bereid deze wettelijke korting minimaal twaalf maanden later in te laten gaan?
Bij de behandeling van de Miljoenennota eerder dit jaar vroeg ik aandacht voor een fatsoenlijker, eerlijker en rechtvaardiger stelsel voor de schenk- en erfbelasting. De staatssecretaris stelde voor dat ik die vraag hier zou herhalen. Gezien de tijd lijkt het mij het handigst om alleen het dictum te citeren: "verzoekt de regering voorstellen uit te werken om de belastingvrije voet voor kinderen, inclusief pleeg- en stiefkinderen, te verhogen in lijn met het huidige modale inkomensniveau, en tevens de mogelijkheden te onderzoeken om het heffingsmoment van de erfbelasting te verschuiven naar het moment waarop het erfdeel daadwerkelijk wordt ontvangen". Dit is ook conform wat de Hoge Raad heeft voorgesteld. Als het mag ...?
De voorzitter:
Ik was even in de veronderstelling dat u een motie aankondigde in de eerste termijn. Maar dat was niet het geval. Gaat u vooral door.
De heer Walenkamp (Fractie-Walenkamp):
Ik herhaalde het dictum van een eerder ingediende motie. Ik leg het nu dus nogmaals voor met het verzoek daarop in te gaan. En anders dienen we de motie alsnog volledig in. Gezien de tijd leek deze manier mij het handigste.
De Wet stroomlijning fiscaal inzagerecht. Er gelden, conform de vigerende Archiefwet, bewaartermijnen, vernietigingstermijnen, privacy- en inzagerechten. De Belastingdienst en de Douane zijn bestuursorganen in de zin der wet en dienen daarom, in afstemming met het Nationaal Archief, zeer secuur hiermee om te gaan. Dit gaat helaas vaak mis. Ik geloof …
De voorzitter:
Dat geloof ik ook. Er is een interruptie van de heer Schalk.
De heer Schalk i (SGP):
Vooral procedureel. Volgens mij is die motie al ingediend, maar aangehouden. Die hoeft toch niet opnieuw ingediend te worden?
De voorzitter:
Wat u wenst. De motie wordt überhaupt nu niet in behandeling genomen. Er wordt ook niet over gestemd. Ik heb vastgesteld dat de heer Walenkamp bijna tot tweemaal toe het dictum van de motie heeft geciteerd. Ik denk dat het daarbij gebleven is.
De heer Walenkamp (Fractie-Walenkamp):
En ik wacht het antwoord van de staatssecretaris af. Dat lijkt me het handigst en het meest correct.
De voorzitter:
Dat lijkt mij heel verstandig. Vervolgt u uw betoog.
De heer Walenkamp (Fractie-Walenkamp):
De Archiefwet zie ik dus wat ruimer. Bij de inzage van publicaties van het CABR begin dit jaar en de bewaartermijnen van het Nationaal Archief ging dit volledig mis. Dat heeft heel veel mensen benadeeld.
Voorbeeld 2. Alles wordt blijkbaar digitaal opgeslagen en alles moet via DigiD worden aangevraagd. Goed dat dit veilig gebeurt. Goed ook dat er voorzieningen zijn. Echter, er zijn naar schatting 2,5 miljoen tot 3 miljoen Nederlanders laaggeletterd, c.q. digitaal niet of nauwelijks vaardig. Hoe gaat u hun inzagerechten garanderen?
Voorbeeld 3. Het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam ging failliet. Conform de Wet op de gezondheid en de Archiefwet moet een ziekenhuis normaliter 25 jaar de operatiedossiers van levende mensen bewaren. Het is wettelijk nog steeds niet geregeld wie dat doet als zo'n organisatie niet meer bestaat. Kunt u naar aanleiding van dit inzagerecht antwoord geven op de vraag hoe deze wet deze omissies voorkomt?
Punt 6. De Wet minimumbelasting, Wmb, 2024 gaat naar 15%, alsmede de Wet differentiatie op de vliegbelasting. Dat klinkt logisch en sympathiek, maar in hoeverre hebben de staatssecretaris en de regering dit afgestemd met andere EU-landen? We vragen ons dat af. Is dit, in lijn met de rapporten van Wennink en Draghi, wel wenselijk?
Punt 7. Ingewikkeldheid en consistentie van fiscale strategie versus de optelsom van incidentele maatregelen verdienen de nodige aandacht. Het belastingstelsel heeft een overkill voor van alles en nog wat. Het is voor een gewone burger nauwelijks meer te volgen. Dat is nu een paar keer op pijnlijke wijze gebleken, bijvoorbeeld bij de toeslagenkwestie. Daarbij werd nota bene door de administratie bij de invoering van het stelsel aan dovemansoren gewaarschuwd dat er wellicht ernstige problemen bij de uitvoering zouden ontstaan. Wat dat betreft mogen de politici, ook wij hier, wel de hand in eigen boezem steken. Wanneer een gehuwde belastingplichtige met een eigen woning, hypotheek, wat spaargeld, kinderen en een buitenshuis werkende echtgenoot netjes aangifte wil doen voor de belasting, is hij of zij al gauw genoodzaakt om de hulp van een hoogopgeleide, dure deskundige in te roepen, zeker wanneer er een zogeheten eigenwoningverleden is. Daarvoor moet hij of zij flink betalen. Is dit werkelijk rechtvaardig? Is dit nu werkelijk rechtszekerheid voor gewone burgers in het land? Graag een reflectie van de staatssecretaris. Dat iemand zonder bedrijf zulke kosten moet gaan maken, is toch eigenlijk van de gekke? Waarom niet gewoon een driestromensysteem van "eenvoudig", "medium" en "complex", waarbij de selectie al in het voorportaal plaatsvindt? Kortom, een grote stelselhervorming is nodig voor een eenvoudiger belastingstelsel.
Punt 8. Wennink en Draghi zetten onze belastingplannen en bijbehorende wetgeving in een waardevol perspectief. Zij houden onze regering meerdere spiegels voor: te veel sparen is onverstandig; er moet ook een ijzeren voorraad in kas zijn, een zogenaamde financiële buffer. Te veel uitgeven is ook onverstandig. Te veel lenen ook, maar lenen onder de juiste voorwaarden om er later beter van te worden, bijvoorbeeld een hypotheek voor een huis, of investeren in studie of economie, is juist zeer verstandig. Er moet mijns inziens op de juiste terreinen worden geïnvesteerd.
Vragen naar visie. Wat is volgens de staatssecretaris het ideale equilibrium tussen sparen en uitgeven van respectievelijk huishoudens, bedrijven en de Staat? Wat acht hij nog wel en wat niet een gezond begrotingstekort? We zijn benieuwd naar zijn fiscale macro-economische reflecties, alsmede een visie voor het komende jaar, gerelateerd aan het voorliggende Belastingplan en de wetgeving. Ik gaf daar al een aftrap voor.
Ik zou graag van de staatssecretaris willen horen wat kan worden gedaan om de marginale belastingdruk te verlagen. Enkele voorbeelden. In het rapport-Wennink staat letterlijk: "Overigens gaat het niet alleen over de befaamde marginale druk, maar ook over het tijdstip waarop de fiscus langskomt, bijvoorbeeld nu al in een toch relatief vroeg stadium." Wennink spreekt letterlijk over "een opeenstapeling van maatregelen, waardoor steeds vaker belasting geheven wordt op momenten waarop investeringen bedrijfseconomisch nog geen rendement opleveren". Ik meen dat dit op pagina 125 staat. De vraag aan de staatssecretaris is: welke specifieke maatregelen neemt u om deze marginale druk anders en beter te organiseren? Wordt er als onderdeel van het Belastingplan nagedacht over een langetermijnvisie op hoe de fiscale omgeving voor bedrijven kan worden gestimuleerd om de Nederlandse bedrijven primair in Nederland te laten investeren, en wel op zo'n manier dat de Nederlandse belastingbetaler en vooral de Nederlandse werknemer hier wat aan verdient?
Voorzitter. Ik dank u voor uw aandacht. Ik wens de staatssecretaris succes bij de beantwoording.
De voorzitter:
Ik dank u voor uw bijdrage, meneer Walenkamp. Ik geef graag meteen het woord aan mevrouw Van der Linden. Zij spreekt namens de fractie van de VVD.