Verslag van de vergadering van 9 december 2025 (2025/2026 nr. 11)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 14.49 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Mevrouw Visseren-Hamakers i (Fractie-Visseren-Hamakers):
Dank, voorzitter. Aangezien de Fractie-Visseren-Hamakers in deze Kamer de enige fractie is die wordt erkend door de Partij voor de Dieren, zal ik het woord voeren namens de Partij voor de Dieren. Ik zal de komende jaren, ook met het oog op de helderheid in de verslaglegging, mijn plenaire bijdrage op deze manier beginnen.
Voorzitter. Ook ik sluit me aan bij de procedurele vragen die de heer Van Apeldoorn op zeer vakkundige wijze heeft geformuleerd. Volgens de Partij voor de Dieren is de manier waarop dit besluit tot stand komt op z'n zachtst gezegd niet voor herhaling vatbaar. De beantwoording van de minister in het schriftelijk overleg en tijdens het debat in de Tweede Kamer hinkte op twee tegenovergestelde gedachten. Aan de ene kant moest er nog meer spoed worden gemaakt dan in de al bestaande spoedprocedure voor de besluitvorming over deze incidentele suppletoire begroting, een soort "spoed-plusprocedure". Aan de andere kant laat de minister zien dat Nederland toch al een hoop deed en doet in zijn verdediging tegen drones, wat de noodzaak van zo'n spoed-plusprocedure tegenspreekt.
Over deze spoed-plusprocedure. De incidenten vonden plaats in het weekend van 22 en 23 november. Waarom heeft de minister de Eerste Kamer niet gevraagd om op 25 november een besluit te nemen, of desnoods extra te vergaderen? De minister heeft de Eerste Kamer niet de kans gegeven om zich erover uit te spreken of ze op haar reguliere vergaderdag van 25 november of op een extra vergaderdag die week een besluit zou kunnen of willen nemen. Kan de minister toezeggen dit in de toekomst wel te doen, namelijk de Eerste Kamer vragen om nog sneller dan gepland een besluit te nemen? Ik heb wel iets van een teken van zelfreflectie nodig van de minister, en de toezegging om deze situatie in de toekomst te voorkomen.
De minister heeft tegelijkertijd in het schriftelijk overleg gezegd dat het een trend is dat er in toenemende mate een dreiging is door drones. Had de minister deze investeringen dan niet eerder moeten versnellen? Volgens mij had de minister dan deze behoorlijk lelijke besluitvormingsprocedure kunnen voorkomen. Graag een reactie van de minister. Bovendien: was de dreiging reëel? Andere sprekers hadden het er ook al over. Heeft de minister zich niet een beetje gek laten maken? De minister heeft tijdens het debat in de Tweede Kamer ook gezegd dat het niet zo was dat de drones er heel lang zijn geweest, dat we ze niet zagen of dat we niet in staat waren om er vervolgens iets aan te doen. Dus was de spoed-plusprocedure wel echt noodzakelijk?
Wat is de stand van zaken van het onderzoek naar de incidenten? De minister heeft hier in de Tweede Kamer ook al het een en ander over gezegd, maar dat was op 26 november, dus dat is alweer een tijdje geleden. Is er al meer bekend?
De minister zegt in het schriftelijk overleg dat er een bedrag van tussen de 250 en 500 miljoen wordt uitgegeven voor de radars en tussen de 1 en 2,5 miljard voor de aanschaf van de Skyrangers, maar dat een exact bedrag niet genoemd kan worden. Klopt het dan dat deze Kamer moet instemmen met een nog onbekend bedrag, dat kan variëren tussen de 1 en 2,5 miljard euro? Dat is een nogal groot verschil. Graag een reactie van de minister.
In het schriftelijk overleg stelt de minister, naar aanleiding van de vraag van de SP of de systemen uit Israël komen, dat hij niet in het openbaar kan ingaan op de herkomst van specifieke systemen. Kan de minister de Eerste Kamer wel in een vertrouwelijke setting hierover informeren? Tijdens het debat in de Tweede Kamer werd gesproken over een vertrouwelijke bijlage. Kan de minister in meer algemene zin de Staten-Generaal informeren over de herkomst van defensiematerieel? Dat lijkt me gezien de ambitie van de investeringsagenda van het kabinet noodzakelijk.
In het schriftelijk overleg zeiden de minister en de staatssecretaris over dierproeven dat Defensie geen aanleiding ziet om te veronderstellen dat dierproeven zijn gedaan bij de aankoop van de IRIS-radar of de Skyranger. Het ministerie van Defensie is partner in het rijksbrede programma Transitie Proefdiervrije Innovatie. Dat is mooi. Hoe werkt het ministerie van Defensie aan het bewerkstelligen van een proefdiervrije Defensie, is mijn vraag. Is de minister, of de staatssecretaris, bereid om te onderzoeken hoe dierproeven voor Defensie kunnen worden uitgefaseerd, zowel direct in Nederland als indirect via de aankoop van materieel? In 2023 werden in Nederland 22 cavia's en 6 ratten gebruikt voor dierproeven voor Defensie. Hoe kunnen die dierproeven worden vervangen door dierproefvrije methoden? Hoeveel dierproeven er worden gebruikt voor het materieel dat Defensie aanschaft — het indirecte gebruik van dierproeven voor de Nederlandse Defensie — is niet bekend. Zijn de minister en de staatssecretaris bereid om te onderzoeken hoe het ministerie als eerste stap naar een dierproefvrije Defensie kan werken naar meer inzicht in en transparantie over het gebruik van dierproeven bij de ontwikkeling van defensiematerieel? Graag een reactie van de bewindslieden.
Voorzitter. Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.
De voorzitter:
Ik dank u wel. Dan geef ik graag het woord aan mevrouw Aerdts van D66. Zij spreekt mede namens de fracties van de ChristenUnie en OPNL.